Baśnik Magicznych Ogrodów


   Interesują mnie książki, które powstają w ramach projektów i na zlecenie różnych instytucji. Tematyka bywa niszowa, forma śmiała, eksperymentalna, a do tego odbiorca ciekawie nieoczywisty. Ich wady - mikroskopijny nakład i lokalne rozpowszechnienie. Poniższą książkę - przedsięwzięcie komercyjne - z tymi "projektowymi" kilka rzeczy łączy.
 
 "Baśnik Magicznych Ogrodów" to rzecz ściśle lokalna - zamieszczona w środku baśń jest opowiadana w położonym na Lubelszczyźnie parku rozrywki. W zasadzie nie trzeba tam jechać, by ją zrozumieć. Jest to opowieść o trójce czarodziejów: cierpliwym budowniczym Zoranie (zorzy?), nastawionym na konfrontację, zanurzonym w czerń Aragu (ifrycie?) i Tuuli (wietrze?) między nimi. Zorana, budowniczego Magicznego Ogrodu, Tuuli pokochała z wzajemnością. Arag, również pragnący Tuuli a niekochany, nie mógł znieść cudzego szczęścia i rozkwitu nie swojego świata. Bo przecież to on ćwiczył się w byciu zwycięzcą. W baśni stawka, o którą się gra, musi być wysoka - Arag porwał Tuuli...

   Choć zaangażowanie odbiorcy w opowieść przez powiązanie jej z realnym światem jest z założenia merkantylnym zabiegiem, bo skłania do zwrócenia uwagi na poszczególne elementy atrakcji turystycznej, to jednak otwarte zakończenie o czytelniku-poszukiwaczu daje się doskonale interpretować w oderwaniu od parku rozrywki. Ostatecznie wszyscy nadajemy sensy, dążymy do zrozumienia, wplatamy siebie w większe porządki, także metafizyczne. Poza tym uniwersalnych motywów jest tu sporo: "księga natury", ukochana piastująca ciało po bitwie to przecież i nordycka Sigyn i egipska Izyda, Mroczysko przypomina literackie jałowe ziemie spustoszone ambicją - od Sauronowych aż po te z Mrocznej Wieży. A sami czarodzieje, dwóch Faustów i ich postawy "na zewnątrz" - "do środka"?

   Z drugiej strony pewne fragmenty tej baśni mają mniejszy ciężar emocjonalny i symboliczny, właśnie dlatego, że wydają się punktami programu do wskazania podczas wycieczki, a nie mocnymi, znaczącymi elementami baśniowego tekstu. Słabiej znaczy król krasnoludów, Eryk, jeździec smoków. Zwyczajnie, lekki chaos wprowadza w mej głowie pomysł, by smok był zarazem wierzchowcem/maszyną bojową, postacią, którą przyjmuje czarodziej i upostaciowaniem sił natury. Wolty z traceniem postaci smoka i przywracaniem jej też budzą moją wątpliwość - baśń w tym momencie przestaje mnie nieść, zaczynam analizować tekst. Dobrze byłoby też napomknąć o świecie - przeciwwadze, którą  tworzył Arag ("bitwa dwóch światów). Kiedy słów jest niewiele, a pracowicie buduje się nastrój podniosłości, na wszystko zwrac uwagę. Jestem rozdarta między poczuciem, że jest to tekst służebny, a chęcią oderwania tej książki od miejsca i dania jej każdemu.

   Każdemu - bo materialna postać, jaką dał baśni Jakub Pieleszek, to majstersztyk. Oszałamia rozpasaniem. Ogromny format, gruby papier na których rozkwita nieprawdopodobny ogród wrażeń estetycznych. Ogród w czerni, bieli, brązie papieru pakowego i kilku oszczędnie i świadomie dawkowanych kolorach! Tę książkę czytamy oczyma, ale i dłońmi. Strony grają także między sobą: wycinane partie można podświetlać latarką albo pozwalać, by prześwietlało je słońce, można je składać i obracać książkę, można wędrować palcami po rzędach wypukłych lśniących linii i kropek. Eklektyczna i poetycko niedosłowna, łączy wycinanki bliskie nam z kultury ludowej (z jej wielkim skarbcem opowieści magicznych!) z wycinankami robionymi w dziecięcym pokoju. Jest tu zgeometryzowana maska (jak nią pomanipulujesz, Arag będzie cię śledził swymi czerwonymi oczyma!). Zoran przodków ma chyba w Meksyku, Aragowi i Tuuli poszukaj ich sam.

    Operując kształtem, ziarnistością, kolorami, kształtem liter, układem tekstu (góra z tekstu!), rozmieszczeniem postaci, ilustrator mistrzowsko gra znaczeniami i nastrojem. Dwie karty mnie oszałamiają. Mroczysko, ziemia zatruta przez Araga, jest dla mnie, miłośniczki fantastyki naukowej, światem chwilę po nuklearnej katastrofie. A kilka stron dalej pojawia się nadzieja, którą czytam w kolorach zorzy - różu wyłaniającym się z fioletu, ale przefiltrowanym przez turkus przypisany Tuuli. To drugie jest możliwe, bo artysta tak fantastycznie zagrał architekturą książki i rozpiął doznania także między kartami! 

   Jestem pewna, że w rękach dobrego animatora czy aktywnego rodzica ta książka rozkwitnie. Pokazuje dobitnie, kim dla książki dziecięcej jest ilustrator, na jakie wyżyny może wznieść tekst i jak wspaniale może kształcić odbiorcę, robiąc książkę "burą" i "niedziecięcą". Wiwat lokalne inicjatywy! 











tytuł: Baśnik Magicznych Ogrodów
tekst: Sylwia Kołsut, Karolina Dejneko
ilustracje: Jakub Pieleszek
wydawca: Fun Park sp.z o.o. 
rok: 2022
dla kogo: dla każdego starszego niż -/+7 

Komentarze

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

Grzechy dzieciństwa - "Opowieść o Cebulku" Gianni Rodari

Obraz
    Byłam dzieckiem wszystkożernym i nie objętym rodzinną książkową cenzurą. Czytałam powieści produkcyjne, ciesząc się tryskającą z nich siłą i radością życia. Zmagania Aleksego Mariesjewa, pełznącego przez tajgę po zestrzeleniu samolotu przyjmowałam z tym samym zachwytem, co zacięty wysiłek polarników od Centkiewiczów i żywot Robinsona Kruzoe. W bibliotece znalazłam produkcyjniak Iwana Wasilenki Gwiazdeczka, o rywalizacji praktykantów ze szkoły zawodowej w wytaczaniu pewnej określonej części (do kombajnu bodajże). Dziecięcy słownik wzbogacił się wówczas o warkliwe  słowo "tokarka", pamiętam też "proszek szmerglowy" do czyszczenia korby. W tej książce zaloty, zarówno dla dziewcząt, jak i dla chłopców, były na drugim miejscu za szlachetnym współzawodnictwem pracy. Zdziwicie się: na jednej z aukcji allegro Gwiazdeczka stoi po 100 złotych jak obszył. Fiu fiu, towarzysze. Socrealizm droższy niż kawior!     Ach te estetyczne grzechy dzieciństwa!...
Czytaj więcej

Juliusz, Joanna, Zygmunt, czyli jak mszczą się poeci

Obraz
     Dziś będzie poetycko i nie dziecięco, tylko dorośle. I niewesoło.     Mężczyzna, który napisał wiersz, dla tej kobiety uczuciowo właściwie się nie liczył. Pewnie boleśnie dotknęło go, że był dla niej zawalidrogą, amantem od siedmiu boleści, kimś, kogo kokietuje się z braku lepszego obiektu i żeby nie wyjść z wprawy, podczas gdy tamtych dwoje, najmocniej przez niego ukochanych, od razu znalazło wspólny język. Bo najpierw Joannę Bobrową jej mężowi odbił najbliższy przyjaciel Juliusza, Zygmunt Krasiński. Odbił, po czym na rozkaz ojca porzucił, ale zanim porzucił, żył z nią pełnią życia, jak miał w zwyczaju, dedykował utwory, opisywał w listach. Cóż, oboje mieli wprawę w romansowaniu, poruszając się w żywiole miłości jak ryby w wodzie. Z kolei Juliuszowi kobiety najczęściej odbijano. Natomiast te, które za łatwo mu przychodziły, czyjeś córki na wydaniu, przyzwoite panny, umiarkowanie bystre i bogate, on lekceważył, jak wiemy, nigdy rodzin...
Czytaj więcej

Dziesięć książek na Dzień Dziecka

Obraz
Mamy książkową klęskę urodzaju, ale nie potrafimy do czytania przekonać nieprzekonanych. Żyjemy na marketingowym haju, ale o to, czym jest dobra książka dziecięca/młodzieżowa, wciąż spiera się wąziutkie grono specjalistów. Język i kryteria krytyki nigdy się na dobre nie wykształciły, a już zastąpił je język promocji. Szczycimy się zauważalnością w Bolonii, a wielu wydawców wciąż oszczędza na procesie tworzenia książki i skraca go do niemożliwości, eliminując redakcję. Młodzież czyta, no owszem, ale nie to, co wybierają im dorośli (drażnią mnie protekcjonalne określenia "pizgacze" i "moneciary") Papier co prawda nie znikł, jak wieszczył Łukasz Gołębiewski, za to znikają sprzedawcy papieru - księgarze kameralni. Ech... Na szczęście żyję w bańce, w której książki "schodzą" w najmilszy możliwy sposób. Pohuczałam jak puszczyk, teraz będą tytuły, równiutka dyszka. Wyszukane, wyczekane i takie, co przyszły do mnie przypadkiem i zaskoczyły... oj, jak miło! Od zaws...
Czytaj więcej